آنفلوآنزای طیور، یک بیماری ویروسی پرندگان است که ویروسهای آن دارای سه تیپ ? A،B،C?است که فقط تیپ ? ،A?علاوه بر پرندگان، پستانداران بویژه انسان را نیز مبتلا می‌سازد. ویروسهای آنفلوآنزای تیپ ? ، A?شامل تحت تیپهای مختلف با درجات متفاوتی از نظر شدت بیماری‌زایی ( از فرم خفیف تا بسیار شدید ) است که تحت‌تیپهای (? H5?و ? (H7?باعث بیماری به فرم بسیار شدید (آنفلوآنزای فوق حاد طیور) می‌شوند.
عضو ستاد کنترل و پیشگیری از آنفلوآنزای فوق حاد طیور اداره‌کل دامپزشکی استان گلستان درباره بقاء این ویروس می‌گوید: ویروسهای آنفلوآنزا، نسبتا مقاومند بطوری که در آب ? ???درجه سانتیگراد، به مدت چهار روز و در دمای صفر درجه سانتیگراد، بیشتر از ? ???روز، زنده باقی می‌مانند.
دکتر "رشید صفری" با بیان این که این ویروس، توسط اکثر شوینده‌ها (دترجنتها) و ضدعفونی‌کننده‌ها، مانند فرمالین و ترکیبات یده، غیرفعال می‌شود، اضافه می‌کند که ویروس این بیماری در بافتها، برای مدت طولانی و در کود آلوده، حداقل به مدت سه ماه زنده می‌ماند.
وی درباره مخزن ویروس می‌گوید: پرندگان مهاجر آبزی، بویژه اردکهای وحشی، مخزن طبیعی ویروسهای آنفلوآنزای طیور بوده و ویروسها را در روده خود، حمل و از طریق مدفوع دفع می‌کنند.
وی می‌افزاید: این پرندگان به علت مقاومت طبیعی در برابر این ویروسها، اغلب نشانه‌های بیماری را بروز نمی‌دهند.
این مقام دامپزشکی، میزبان ویروس این بیماری را، مرغ، بوقلمون، اردک، کبک، قرقاول، بلدرچین، کبوتر، غاز، شترمرغ، خوک و انسان نام می‌برد.
مسوول آموزش و ترویج اداره‌کل دامپزشکی استان درباره راههای انتقال این ویروس بیماری‌زا می‌گوید: یک راه انتقال، تماس با پرندگان وحشی بویژه پرندگان آبزی مهاجری است که می‌توانند بیماری را بدون بروز نشانه‌ای، منتقل کنند.
وی، راه دیگر انتقال را تماس با طیور آلوده که از طریق مدفوع و ترشحات چشم و بینی، ویروس را دفع می‌کنند، عنوان کرده و می‌گوید: یک گرم از مدفوع آلوده به این ویروس، می‌تواند یک میلیون پرنده را آلوده سازد.
دکتر صفری، دان و آب، کفش و لباس بهره‌برداران، تجهیزات و وسایل نقلیه آلوده، کود مرغی و بستر مرغ (به علت تراکم بالای ویروس در آنها) را از دیگر راههای انتقال این بیماری ذکر کرده و می‌افزاید: جوندگانی مانند سگ و گربه مزارع نیز می‌توانند به عنوان ناقل مکانیکی، عمل کنند.
وی، بازار عرضه پرندگان زنده که کانون تجمع گونه‌های زیادی از پرندگان است را از دیگر موارد برمی‌شمرد.
مدیرکل دامپزشکی گلستان و رئیس ستاد کنترل و پیشگیری از آنفلوآنزای فوق حاد طیور این اداره‌کل، درباره انتشار جغرافیایی بیماری می‌گوید: ویروس این بیماری (? ،(HPAI?ممکن است در سرتاسر جهان دیده شود.
دکتر "رسول عاطفی‌نژاد" می‌افزاید: اخیراهمه‌گیریهایی در استرالیا، شیلی، انگلستان، ایرلند، ایتالیا، اسکاتلند، پاکستان، مکزیک، هلند، ایالات متحده آمریکا، کره، ویتنام، ژاپن، تایوان، تایلند، کامبوج، هنگ‌کنگ، چین، لائوس و اندونزی اتفاق افتاده و در زمان حاضر نیز در کشورهای روسیه، قزاقستان و مغولستان، روی داده است.
این مقام، درباره وضعیت بیماری آنفلوآنزا در ایران نیز می‌گوید: این بیماری در کشور ما، تحت تیپ ? ،H9N2?در سال ? ،???ابتدا در استانهای تهران، قم، قزوین و سپس در خراسان و اصفهان شایع شد و در سال دوم نیز، در کلیه استانهای کشور به جز گیلان، مازندران، گلستان و اردبیل، گزارش شد.
وی، برآورد متوسط خسارات اقتصادی این بیماری را در طی دو سال ? ???و ?،??? معادل ? ????میلیارد ریال ذکر کرد.
"محمودرضا وفایی" معاون فنی اداره‌کل دامپزشکی استان گلستان و عضو دیگر ستاد، درباره نشانه‌های بالینی این بیماری در طیور می‌گوید: میزان ابتلاء و میزان مرگ و میر، ظرف دو الی ? ???روز، پس از بروز اولین نشانه‌های بیماری، به صد درصد می‌رسد.
وی، دوره کمون بیماری را سه الی پنج روز ذکر کرده و نشانه‌های بالینی بیماری را بسته به عوامل متعددی از جمله سن، گونه پرنده مبتلا، شرایط پرورش و شدت بیماری، بسیار متغیر می‌داند.
به گفته وی، نشانه‌های بالینی بیماری شامل، تلفات ناگهانی بدون بروز دیگر نشانه‌ها به میزان صد درصد، کاهش مصرف دان، افسردگی و ژولیدگی پرها، کاهش شدید تولید تخم‌مرغ و یا تولید تخم‌مرغ با پوسته نرم، سرفه و عطسه، "ادم" (تجمع آب زیر پوست) ناحیه صورت، همراه با تورم و سیانوزه (سیاهرنگ شدن) تاج و ریش، تغییر رنگ ساق پا به علت اکیموز (خونریزی نقطه‌ای) و خروج ترشحات خون‌آلود از دهان و بینی، عنوان می‌کند.
به گفته وی، تشخیص این بیماری، براساس علائم بالینی، کالبدگشایی و انجام آزمایشات سرولوژیک (خون‌گیری) و جداسازی ویروس، استوار است.
رئیس اداره طیور اداره‌کل دامپزشکی استان گلستان نیز درباره کنترل و پیشگیری می‌گوید: اجرای اقدامات بهداشتی قرنطینه‌ای در پرورش طیور از بیشترین اهمیت برخوردار است.
دکتر "علی‌اکبر پسرکلی"، جلوگیری از تماس بین طیور اهلی و پرندگان وحشی بویژه پرندگان آبزی مهاجر، جلوگیری از ورود پرندگان با وضعیت نامشخص بیماری به گله و کنترل تردد بهره‌برداران را در این زمینه موثر می‌داند.
وی همچنین در این زمینه به اقدامات مناسب ضد عفونی و پاکسازی (رعایت استانداردهای بهداشتی)، استفاده از جوجه‌هایی با سن یکسان برای پرورش، جلوگیری از فعالیت بازار عرضه پرندگان زنده که محل تجمع گونه‌های مختلف پرندگان بوده و بهداشت در آنجا رعایت نمی‌شود، اشاره می‌کند.
این عضو ستاد کنترل و پیشگیری از آنفلوآنزای فوق حاد طیور اداره‌کل دامپزشکی استان گلستان درباره دیگر راههای کنترل می‌گوید: آموزش کارگران در زمینه خطرات ناشی از این بازارها، آزمایش طیور و تخم‌مرغ‌ها از حیث وجود تیتر آنتی‌بادی (اندازه‌گیری ایمنی بدن) علیه بیماری آنفلوآنزا و عدم احداث مرغداری در مسیر مهاجرت پرندگان وحشی، پیشنهاد می‌شود.
دکتر پسرکلی درباره اقدامات کنترلی در مواقع بروز بیماری می‌گوید: معدوم کردن سریع گله‌های مبتلا یا گله‌های در معرض آلودگی، پاکسازی و ضدعفونی کردن کلیه تجهیزات، سالن‌ها و وسایل نقلیه، لباس و کفش، از بین بردن لاشه‌ها و دفن صحیح آنها (حداقل در عمق پنج فوتی) در این زمینه موثر است.
وی همچنین، رعایت حداقل فاصله ? ???روزه بین دو جوجه‌ریزی، دفن یا کمپوست کردن کود، بستر و پرها و نیز کمپوست کردن کود حداقل به مدت ? ???روز و پوشاند سطح آن با لایه‌های پلی‌اتیلنی سیاهرنگ برای جلوگیری از ورود پرندگان، حشرات و جوندگان را از دیگر اقدامات کنترلی عنوان می‌کند.
مدیرکل دامپزشکی استان گلستان نیز، از جمله علایم این بیماری در انسان را، تب، سردرد، خستگی، سرفه خشک، گلودرد، احتقان بینی و کوفتگی بدن ذکر کرده و مهمترین راه انتقال بیماری را، تماس مستقیم با پرندگان آلوده به ویروس عنوان می‌کند.
دکتر عاطفی‌نژاد، از جمله افراد در معرض خطر ابتلاء به بیماری را، دامپزشکان شاغل در صنعت طیور، کارگران مراکز پرورش طیور، فروشندگان پرندگان دست‌آموز و شکارچیان نام می‌برد.
این مقام درعین حال تاکید می‌کند: با توجه به اقدامات انجام شده در زمینه پیشگیری و کنترل، تاکنون هیچ مورد ابتلاء به این بیماری در سطح استان گلستان مشاهده نشده است
